-αι

(ΑΝ)

κατάληξη ονομαστικής και κλητικής πληθυντικού τών ονομάτων τής α' κλίσεως (π. χ. ἡμέραι, χῶραι, ταμίαι, ἐπαγγελματίαι).

[ΕΤΥΜΟΛ. Ο τ. ονομ./κλητ. πληθ. σε -αι τής Ελληνικής (θεαί, χῶραι) είναι αναλογικός σχηματισμός κατά τα θεματικά* κλιτά ονόματα σε -o/e (θεαί κατά το θεοί), πιθ. και με κάποια επίδραση τού τ. -αι (< *-əi) τής ονομ./αιτ. τών ονομ. τού δυϊκού αριθμού (θεαί). Αρχική κατάλ. τής ΙΕ ήταν η *-ās (< *-ā + es) που διατηρήθηκε σε άλλες ΙΕ γλώσσες

πρβλ. αρχ. ινδ. sen-ās «θεαί», αρχ. ιταλ. (οσκική) scrϊftaς (= λατ. scriptae «γεγραμμέναι, γραμμένες») κ.ά. Ο τ. τής ονομ./κλητ. σε -αι τών αρσ. ονομάτων συμπίπτει με τον αντίστοιχο τ. τών θηλυκών. Στη Ν. Ελληνική αντί τής καταλ. -αι χρησιμοποιείται η κατάλ. -ες (ημέρες, χώρες, ταμίες, επαγγελματίες). Η κατάλ. -ες χρησιμοποιήθηκε πρώτα στην αιτ. πληθ. τών αρσ. ονομ. (αντί τής -ας), απ' όπου πέρασε μετά και. στην ονομ. Από την αιτ. τούς φύλακας τών τριτοκλίτων, που συνέπιπτε με την αιτ. τούς ταμίας -σε χρόνους που δεν υπήρχε διαφορά στην ποσότητα (μακρότητα-βραχύτητα) τής καταλήξεως (αλεξανδρινή περίοδος)-, μετά την εξομοίωση (από τον 2ο π.Χ. αιώνα) τής αιτ. τών τριτοκλίτων με τον τ. τής ονομ. (τους φύλακες κατά το οι φύλακες) ελέχθη και τους ταμίες (όπως και τους φύλακες). Εν συνεχεία δε, επειδή δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ αιτ. -ονομ. στα αρσ. τριτόκλιτα (τους φύλακες = οι φύλακες), σχηματίστηκε και νέος τ. όνομ. σε -ες στα αρσ. πρωτόκλιτα: τους ταμίες = οι ταμίες. Το ίδιο συνέβη κάπως αργότερα και με την αιτ. ονομ. πληθ. τών θηλ. ονομάτων. Επειδή η αιτ. πληθ. τὰς ἡμέρας συνέπιπτε προς την αιτ. πληθ. τών τριτοκλίτων τὰς γυναῖκας, όταν (κατά τον 1ο μ.Χ. αιώνα) μεταπλάστηκε ο τ. τής αιτ. σε γυναῖκες και εξομοιώθηκε προς την ονομ. (γυναῖκες), μεταπλάστηκε και ο τ. αιτ. (τὰς) ἡμέρας σε ἡμέρες και εν συνεχεία και η ονομαστική (ἡμέρες αντί ἡμέραι)].